ویند شیر چیست؟
انواع ویند شیر
۱- ویند شیر عمودی
تغییر سرعت یا جهت باد در راستای عمودی (بین لایه‌های مختلف اتمسفر)
۲- ویند شیر افقی
تغییر سرعت یا جهت باد در راستای افقی (بین دو نقطه در یک لایه از اتمسفر)
دلایل وقوع ویند شیر
ویند شیر ممکن است در شرایط مختلف جوی رخ دهد و عواملی که به وقوع آن کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
۱- جبهه‌های هوا
تغییرات شدید در دما و فشار هوا بین جبهه‌های گرم و سرد می‌تواند ویند شیر ایجاد کند.
۲- طوفان‌های تندری
جریانات پایین‌رونده (Downdrafts) و میکروبورست‌های حاصل از طوفان‌های تندری معمولاً منجر به ویند شیر شدید می‌شوند.
۳- جریان‌های جت (Jet Streams)
تغییرات شدید در سرعت باد در ارتفاعات بالا ناشی از جریان‌های جت.
۴- مانع‌های طبیعی
مانند کوه‌ها یا ساختمان‌های بزرگ که می‌توانند جریان هوا را مختل کرده و ویند شیر محلی ایجاد کنند.
۵- تأثیر گرمایش زمین
گرمایش نابرابر زمین ممکن است باعث تشکیل جریان‌های همرفتی و تغییرات شدید باد شود.
تأثیرات ویند شیر بر هوانوردی
ویند شیر می‌تواند اثرات مخربی بر ایمنی پرواز داشته باشد. این تأثیرات شامل موارد زیر است:
۱- کاهش یا افزایش ناگهانی سرعت هواپیما
تغییرات سریع در سرعت باد ممکن است باعث کاهش ناگهانی نیروی بالابر (Lift) یا تغییر در نیروی تراست شود. این موضوع به‌ویژه در هنگام برخاست و فرود خطرناک است.
۲- انحراف از مسیر پروازی
ویند شیر می‌تواند باعث تغییر مسیر هواپیما شود و خلبان را مجبور به اصلاح مکرر موقعیت کند.
۳- کاهش ارتفاع ناگهانی
جریانات پایین‌رونده یا کاهش شدید نیروی بالابر ممکن است باعث سقوط ناگهانی هواپیما شود.
۴- افزایش بار روی سازه هواپیما
تغییرات ناگهانی در نیروهای آیرودینامیکی ممکن است به سازه‌های هواپیما فشار زیادی وارد کند.
شناسایی ویند شیر
۱- سیستم‌های راداری
فرودگاه‌ها مجهز به سیستم‌های راداری پیشرفته (مانند LLWAS: Low-Level Wind Shear Alert System) هستند که ویند شیر را شناسایی کرده و به خلبانان هشدار می‌دهند.
۲- پیش‌بینی‌های هواشناسی
استفاده از داده‌های هواشناسی برای پیش‌بینی شرایط مساعد ویند شیر، به خلبانان و برج مراقبت کمک می‌کند.
۳- مشاهدات خلبانان
گزارش‌های خلبانان از شرایط ویند شیر در منطقه، منبع ارزشمندی برای پیشگیری از حوادث است.
مدیریت و مقابله با ویند شیر
۱- آمادگی قبل از پرواز
- بررسی گزارش‌های هواشناسی و هشدارهای ویند شیر
- تنظیم برنامه پروازی برای اجتناب از مناطق خطرناک
۲- واکنش در حین پرواز
- مانور فرار (Escape Maneuver): در صورت مواجهه با ویند شیر شدید، خلبان باید ارتفاع و سرعت هواپیما را با دقت مدیریت کند.
- افزایش نیروی تراست: در صورت کاهش ناگهانی سرعت، استفاده از تراست بیشتر برای حفظ بالابر حیاتی است.
۳- آموزش خلبانان
آموزش شبیه‌سازی ویند شیر به خلبانان کمک می‌کند تا در مواجهه با این پدیده، واکنش‌های مناسب را اجرا کنند.