یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که هر خلبان باید به‌طور دقیق و عمیق بیاموزد، درک و اجرای صحیح انواع چرخش (Turn) است. چرخش هواپیما، برخلاف ظاهر ساده‌اش، مستلزم تعادل دقیق بین کنترل‌های اولیه پروازی به‌ویژه rudder و aileron است. عدم هماهنگی در چرخش‌ها می‌تواند باعث کاهش پایداری هواپیما، افزایش مصرف انرژی، و در موارد شدیدتر، ورود به چرخش غیرارادی (Spin) شود.
در برنامه آموزش پروازی شرکت هوانوردی پرسان، این مهارت‌ها به‌صورت عملی و نظری با جزئیات کامل آموزش داده می‌شوند، زیرا پایه‌گذار ایمنی پرواز و کنترل دقیق هواپیما هستند.
۱. چرخش هماهنگ (Coordinated Turn)
در این حالت، میزان فشار وارده به Aileron و Rudder در تعادل کامل قرار دارد. این تعادل منجر به یک چرخش نرم، کنترل‌شده و ایمن می‌شود.
- رفتار ابزار Turn Coordinator
توپ در مرکز باقی می‌ماند، که نشانه‌ی هماهنگی جانبی ایده‌آل بین نیروی گریز از مرکز و نیروی جانبی ناشی از Rudder است. - رفتار هواپیما
بدنه هواپیما به‌طور ایده‌آل در راستای مسیر حرکت باقی می‌ماند. هیچ لغزش جانبی (Side Slip) وجود ندارد و جریان هوا به‌صورت یکنواخت اطراف بدنه عبور می‌کند. - اهمیت در آموزش های پرسان
دانشجویان یاد می‌گیرند حس تعادل در چرخش را با استفاده از Turn Coordinator و حس فیزیکی تثبیت کنند و در تمامی مانورهای استاندارد از این نوع چرخش استفاده کنند.
۲. چرخش لغزشی (Slipping Turn)
در این حالت، از Rudder به اندازه کافی استفاده نمی‌شود. یعنی نسبت به مقدار aileron، rudder ضعیف‌تر عمل می‌کند.
- رفتار ابزار Turn Coordinator
توپ به سمت داخل نشانگر حرکت می‌کند (یعنی به سمت جهت چرخش)، که نشان‌دهنده‌ی کمبود نیروی جانبی لازم برای حفظ تعادل است. - رفتار هواپیما
هواپیما به سمت بال پایین‌تر می‌لغزد. بدنه اندکی زاویه نسبت به مسیر جریان هوا پیدا می‌کند، که باعث افزایش پسا و کاهش کارایی پروازی می‌شود. - کاربرد آموزشی در پرسان
این نوع چرخش عمدتاً در آموزش‌های مرتبط با کاهش ارتفاع سریع در محدودیت فضای افقی مثل هنگام تقرب در باد جانبی، به‌صورت کنترل‌شده آموزش داده می‌شود.
۳. Skidding Turn
در این حالت، از Rudder بیش از اندازه استفاده می‌شود. یعنی نیروی جانبی بیش از مقدار لازم نسبت به Aileron ایجاد شده است.
- رفتار ابزار Turn Coordinator
توپ به سمت بیرون نشانگر حرکت می‌کند (یعنی در خلاف جهت چرخش)، که نشان از اعمال نیروی گریز از مرکز بیش از حد است. - رفتار هواپیما
دم هواپیما به سمت بیرون مسیر چرخش “سر می‌خورد”. این حالت، ناپایدارترین نوع چرخش است و اگر در شرایط زاویه بالا ادامه یابد، خطر ورود به چرخش غیرارادی (Spin) را افزایش می‌دهد.
استفاده صحیح، متعادل و هماهنگ از Rudder برای اجرای چرخش‌ها، یکی از مهم‌ترین نکاتی است که در حفظ پایداری هواپیما نقش دارد. دانشجویان شرکت هوانوردی پرسان در تمامی مراحل آموزش با شبیه‌ساز و پرواز واقعی، موظف‌اند حرکات توپ در Turn Coordinator را به‌عنوان هشدار اولیه برای عدم تعادل در نظر بگیرند و به‌سرعت اصلاحات لازم را انجام دهند.