شغل‌ها و حرفه‌های زیادی در جهان وجود دارد اما تعداد شغل‌‌هایی که همزمان هیجان‌انگیز، جالب توجه، پردرآمد و همراه با سفرهای دائمی به شهرها و کشورهای مختلف باشد، زیاد نیست. خلبانی یکی از شغل‌های جذاب دنیاست که طرفداران و خواهان بسیاری دارد و بسیاری از دوران کودکی و جوانی رویای رسیدن به این شغل را در سر می‌پرورانند.
راه رسیدن به این حرفه اما چندان ساده نیست و نیازمند شرایط جسمانی، روانی و داشتن مهارت‌هایی است که برای یک خلبان ضروری و حیاتی به شمار می‌رود. چنانچه در مورد شرایط، چگونگی و مراحل خلبان شدن کنجکاو هستید، با خواندن این مطلب می‌توانید پاسخ، سوالات خود را بیابید.
خلبان کیست؟
خلبان‌ها، افرادی هستند که پس از دوره‌های آموزشی مختلف توانایی هدایت هواپیما و پرواز را بدست می‌آورند. آنها موظف به رعایت مقررات و آیین‌نامه‌های وضع شده هستند و می‌بایست با سختگیری زیاد، تمامی موارد ایمنی را انجام دهند.
چه کسانی می‌توانند خلبان شوند؟
هر فردی که در سن ۱۵ سال به بالا قرار دارد می‌تواند برای یادگیری خلبانی اقدام کند. اما پیش از هر اقدامی افرادی که متقاضی یادگیری پرواز هستند، می‌بایست شرایط جسمانی مطلوبی شامل شنوایی، بینایی و درک رنگ خوبی داشته باشند. با این حال، برخی از بیماری‌ها که داوطلب خلبانی نباید به آنها مبتلا باشد عبارت‌اند از: آنژین صدری، بیماری دوقطبی، تعویض دریچه قلب، بیماری عروق کرونر قلب، دیابت شیرین که نیاز به انسولین دارد، اختلال هوشیاری بدون علت، صرع، سکته قلبی، ضربان ساز دائمی قلب، اختلال شخصیت شدید، روان پریشی، سوء مصرف یا وابستگی به مواد، از دست دادن گذرای کنترل عملکرد سیستم عصبی.
چرا خلبانان به گواهی پزشکی نیاز دارند؟
بدون گواهی پزشکی هیچ خلبانی نمی‌تواند به طور قانونی هواپیمایی (از هر نوع) را هدایت کند. گواهی پزشکی تضمین می‌کند که خلبان‌های هواپیما دارای بیماری‌های پرریسک و خطرناک نیستند و در شرایط مختلف می‌توانند با شرایط جسمانی خوب به کنترل هواپیما مشغول شوند. برای همین بدون تایید و گواهی پزشکی هیچ فردی قادر به دریافت مدارک خلبانی نیست.
بخش‌های مختلف حرفه خلبانی
افرادی که پرواز و خلبانی را به عنوان یک شغل و منبع کسب درآمد انتخاب می‌کنند، می‌توانند در بخش‌های مختلف این حرفه فعالیت کنند. این حوزه‌های مختلف شامل موارد زیر میشود:
خلبان فوق سبک
خلبانان فوق سبک بسته به علاقه خود، می‌توانند بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی، بسته به علاقه خود می‌توانند یکی از سه دسته گواهینامه شخصی (UL-PPL)، حمل مسافر (UL-CPL) و معلم خلبانی (UL-IP) را دریافت کنند. خلبان‌ها با این گواهینامه‌ها بنا به تجارب خود قادر به هدایت هواپیماهای آتش‌نشانی، امداد و نجات، عکسبرداری هوایی و… هستند.
خلبان تجاری
خلبان تجاری یا Commercial Pilot می‌توانند با هواپیماهای باری و مسافری پرواز کنند. این دسته از خلبانان تجاری به طور متوسط ۸۵ ساعت در ماه پرواز می‌کنند. اما به خاطر داشته باشید خلبانی تجاری هواپیماهای فوق سبک با خلبان تجاری مسافربری به افراد مجوز خلبانی هواپیماهای مسافربری را نخواهد داد.
خلبان شرکت‌های حمل‌ونقل هوایی
خلبانان Airline Transport در قالب همکاری با شرکت‌های هواپیمایی به جابجایی مسافران یا محموله‌های باری مشغول می‌شوند. خلبانان خطوط هوایی به طور متوسط ۷۵ ساعت در ماه پرواز می کنند اما می توانند تا ۱۰۰ ساعت در یک دوره ۳۰ روزه پرواز کنند.
مربی پرواز
مربیان پرواز (Flight Instructor) به دانشجویان خلبانی نکات اساسی برای تبدیل شدن به یک خلبان حرفه‌ای را آموزش می‌دهند. این موارد شامل آموزش نحوه کار با هواپیما، درک اصول پرواز، ویژگی‌های ایمنی، ابزار‌های پرواز، برخاستن و فرود ایمن هواپیما میشود. این دسته از مربیان، با ایجاد برنامه‌های درسی ویژه و همینطور به کمک دستگاه‌های شبیه‌ساز پرواز، دانشجویان خلبانی را آموزش می‌دهند. مدل فعالیت مربیان پرواز به طور متوسط شامل ۸۰ تا ۱۰۰ ساعت پرواز و ۱۰۰ ساعت فعالیت زمینی میشود.
خلبانان نیروی هوایی
خلبانان نیروی هوایی زیر نظر نهادهای نظامی آموزش‌ها و دوره‌های لازم را پشت‌سر گذاشته و با جنگنده‌ها و جت‌های نظامی پرواز می‌کنند.
گواهینامه خلبانی
خلبانی از جمله فعالیت‌هایی است که احتمالا برخی دوست دارند آن را حداقل به عنوان یک تفریح، سرگرمی یا ورزش دنبال کنند و تجربه هیجان‌انگیز پرواز را در زندگی خود داشته باشند. این امکان برای اکثر افراد با داشتن شرایط جسمانی و سنی مطلوب وجود دارد و می‌توانند با گذراندن دوره‌هایی خاص، گواهینامه خلبانی را دریافت کنند. گواهینامه‌های خلبانی معمولا در سه بخش تقسیم میشود:
۱- گواهینامه خلبان خصوصی(UL-PPL)
اولین قدم برای شروع فعالیت در حرفه خلبانی کسب گواهینامه خلبانی خصوصی یا PPL (Private Pilot License) است که به دارندگانش اجازه می‌دهد با هواپیمای تک موتوره پرواز کنند. با این حال دارندگان این گواهینامه، هنوز امکان کسب درآمد را نخواهند داشت، چرا که این گواهینامه تنها مجوز پروازهای تفریحی را به افراد می‌دهد. مدت زمان دوره‌های آموزشی گواهینامه PPL با توجه به مراکز آموزشی مختلف، متفاوت است اما معمولا برای دریافت این گواهینامه لازم است تا دانشجویان، دوره ۹۰ ساعته تئوری زمینی و ۵۰ ساعت پرواز را بگذرانند.
۲- گواهینامه خلبان تجاری(UL-CPL)
گواهینامه خلبانی تجاری یا CPL (Commercial Pilot License) اولین نوع از مجوز پروازهای تجاری است که به دارنده خود اجازه می‌دهد به عنوان خلبان هواپیما فعالیت اقتصادی داشته باشد و در ازای پرواز دستمزد دریافت کند. پیش نیاز ورود به این دوره، داشتن گواهینامه خلبانی خصوصی (PPL) است. گواهینامه خلبانی تجاری معمولا نیازمند پشت‌سر گذاشتن دوره ۷۰ ساعته تئوری زمینی و ۷۰ ساعت پرواز است.
۳- گواهینامه مربی پرواز(UL-IP)
گواهینامه مربی پرواز یا IP (Instructor Pilot) به خلبانان اجازه می‌دهد تا به عنوان یک مربی در صنعت هوانوردی فعالیت کنند. دارندگان این گواهینامه علاوه بر آموزش متقاضیان خلبانی، مجوز انجام بررسی پرواز و ارزیابی هواپیما را خواهند داشت. متقاضیان دریافت گواهینامه IP، پیش از شروع آموزش به عنوان مربی پرواز، باید دو گواهینامه خلبان خصوصی (PPL) و گواهینامه خلبان تجاری (CPL) را کسب کرده باشند. خلبان در این دوره آموزشی پس از گذراندن ۷۰ ساعت دروس تئوری و ۸۰ ساعت پرواز عنوان مربی پرواز را دریافت می‌کند.
مهارت‌های کلیدی مورد نیاز یک خلبان
یک خلبان، فارغ از نحوه استفاد از هواپیما، موظف به کسب مهارت‌هایی کلیدی و بنیادین است که او را برای یک مسیر امن و پیوسته همراهی خواهد کرد. مهارت‌های کلیدی مورد نیاز یک خلبان عبارت اند از:
رهبری
یک خلبان ماهر باید بتواند با استفاده از اصول مدیریت، دقیق‌ترین شیوه رهبری یک فرآیند را در حین پرواز پیاده‌سازی کند.
واکنش سریع
خلبان‌ها زمان زیادی را برای فکر کردن در مورد آنچه که باید انجام دهند، نخواهند داشت. به همین دلیل آموزش‌های خلبانی به افراد یاد می‌دهد چگونه سریع‌تر و دقیق‌تر فکر کنند و در لحظه، بهترین و منطقی‌ترین تصمیم را بگیرند.
درک اطلاعات فنی
در دوره‌های آموزشی به خلبانان اطلاعات فنی کاملی از علم پرواز، آیرودینامیک، اجزای یک هواپیما و… آموزش داده میشود. این داده‌های فنی به خلبانان رویکردهایی فراتر از یک اجراکننده دستورات می‌دهد.
آگاهی محیطی
یک خلبان، باید از تمام تجهیزات اطراف خود، شامل هواپیما، برنامه زمانی، موقعیت جغرافیایی و… آگاه باشد. پردازش سریع این اطلاعات، این اجازه را به خلبان می‌دهد که در تمامی شرایط عادی و اضطراری بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ کند.
آرامش
مهم‌ترین نکته برای یک خلبان داشتن آرامش در تمامی شرایط و ارتباطات خود با خدمه و مسافران است. این مهارت در طول دوره آموزش خلبانی تقویت میشود.
انجام همزمان کارها
پرواز و هدایت هواپیما تنها وظیفه خلبان نیست، بلکه مسئولیت‌ها و وظایف دیگری نیز مانند چک قبل از پرواز و موارد دیگر وجود دارد که در زمان مشخص و با دقت بالا بایستی پیگیری و اجرا شوند.
اعتماد به نفس
اعتماد به نفس بالا این امکان را به خلبان می‌دهد تا با قدرت هر چه بیشتر، تصمیمات صحیح و درست را اجرایی کند و بر روی صحت آن اطمینان داشته باشد.
چگونه مسیر خلبانی را طی کنیم
چنانچه تصمیم دارید حرفه خلبانی را دنبال کنید، هواپیمای شخصی خریداری نمایید یا اگر می‌خواهید برای تفریح یا سرگرمی، هیجان پرواز را تجربه کنید، شرکت هوانوردی پرسان به عنوان یکی از مراجع تخصصی آموزش خلبانی فوق سبک (Ultra Lite) ، شما را در رسیدن به رویای پرواز همراهی خواهد کرد.