در این مقاله سعی داریم شما را با قسمتی از اصطلاحات رایج در مکالمات هوانوردی آشنا کنیم،حال آنکه آشنایی با کلیه اصطلاحات و استاندارد های مربوط به مکالمات هوانوردی نیازمند آموزش های جامع و تمرین و تکرار است، در نظر داشته باشید کسب مهارت در این زمینه از الزامات اولیه ی آزمون های خلبانی ست.
۱. واژگان مربوط به وضعیت پرواز (Flight Phases)
| اصطلاح | معنی |
| Taxi | حرکت هواپیما روی زمین (قبل یا بعد از پرواز) |
| Takeoff Roll | مسیر شتاب‌گیری روی باند برای برخاست |
| Rotation | بالا کشیدن دماغه جهت برخاست (Vr) |
| Climb | مرحله صعود به ارتفاع پروازی |
| Cruise | پرواز پایدار در ارتفاع مشخص |
| Descent | کاهش ارتفاع |
| Approach | مرحله نزدیک شدن به فرودگاه (Final Approach) |
| Touchdown | لحظه برخورد چرخ‌ها با باند |
| Landing Roll | حرکت روی باند بعد از فرود تا توقف کامل |
۲. اصطلاحات ناوبری و موقعیت‌یابی (Navigation & Positioning)
| اصطلاح | معنی |
| Heading | مسیر عددی قطب‌نما که هواپیما به آن نگاه می‌کند |
| Track | مسیر واقعی که هواپیما روی زمین طی می‌کند |
| Bearing | زاویه از یک موقعیت به موقعیت دیگر (نسبت به شمال) |
| Radial | مسیر زاویه‌ای خروجی یا ورودی نسبت به ایستگاه VOR |
| Fix | یک موقعیت جغرافیایی تعریف‌شده با مختصات یا رادیویی |
| Waypoint | نقطه‌ای از مسیر پرواز تعریف‌شده در FMS یا نقشه |
۳. واژگان کنترل پرواز (Flight Controls)
| اصطلاح | معنی |
| Aileron | کنترل چرخش حول محور طولی (Roll) |
| Elevator | کنترل تغییر زاویه دماغه (Pitch) |
| Rudder | کنترل چرخش افقی (Yaw) |
| Trim | تنظیم فشار کنترل‌ها برای کاهش خستگی خلبان |
| Spoiler | صفحات هواشکن برای کاهش Lift یا افزایش Drag |
| Flap | سطح افزایش‌دهنده‌ی Lift/Drag در برخاست یا فرود |
۴. واژگان ابزارهای پروازی (Instruments)
| اصطلاح | معنی |
| Altimeter | ارتفاع‌سنج |
| Airspeed Indicator (ASI) | نشانگر سرعت هوایی |
| Attitude Indicator (AI) | وضعیت دماغه نسبت به افق مصنوعی |
| Heading Indicator (HI) | نمایش‌دهنده مسیر پروازی |
| Vertical Speed Indicator (VSI) | نرخ صعود/نزول |
| Turn Coordinator | نرخ گردش و هماهنگی پروازی |
| HSI | سیستم ترکیبی نمایش مسیر، heading، و موقعیت VOR/ILS |
۵. اصطلاحات هواشناسی پروازی (Aviation Weather)
| اصطلاح | معنی |
| Ceiling | ارتفاع پایین‌ترین لایه ابری شکلی قابل مشاهده |
| Visibility | دید افقی قابل مشاهده |
| Crosswind | باد جانبی نسبت به باند |
| Tailwind / Headwind | باد موافق یا مخالف مسیر حرکت هواپیما |
| Wind Shear | تغییر ناگهانی سرعت/جهت باد در ارتفاع کوتاه |
| Turbulence | آشفتگی هوایی ایجاد شده توسط جریان‌های ناپایدار |
| CB (Cumulonimbus) | ابرهای طوفانی شدید با خطر یخ‌زدگی، تگرگ و صاعقه |
۶. وضعیت‌های اضطراری و واژگان ایمنی (Emergency & Safety)
| اصطلاح | معنی |
| Mayday | اضطرار فوری (خطر جانی) |
| Pan-Pan | اضطرار غیر بحرانی (فنی یا پزشکی) |
| Engine Failure | از کار افتادن موتور |
| Stall | کاهش شدید Lift به‌دلیل زاویه حمله زیاد |
| Go-around | اجرای دور زدن و تلاش مجدد برای فرود |
| Missed Approach | عدم تکمیل تقرب و برگشت به پرواز مجدد |
۷. واژگان و اصطلاحات کامل رادیویی (Radiotelephony – RT)
الف) واژگان پایه و پاسخ استاندارد
| اصطلاح | معنی | توضیح |
| Roger | دریافت شد | تأیید دریافت پیام بدون الزام به اجرا |
| Wilco | دریافت و اجرا خواهد شد | Will Comply |
| Affirm / Affirmative | بله | تأیید مثبت |
| Negative | خیر | رد درخواست یا اطلاعات |
| Standby | لطفاً منتظر باشید | موقتاً پاسخ داده نمی‌شود |
| Say Again | تکرار لطفاً | پیام واضح نیست |
| Read Back | تکرار کن | جهت تأیید دستور حیاتی |
| Correction | اصلاح می‌کنم | پس از اشتباه در گفتار رادیویی |
| Break / Break Break | جداکننده بین پیام‌ها | در ترافیک سنگین رادیویی |
ب) Phraseology برای مراحل مختلف پرواز
ب.۱. Taxi / Ground Operations
| اصطلاح | معنی |
| Taxi to holding point runway XX | حرکت تا نقطه انتظار باند XX |
| Hold short of runway XX | ایست کامل قبل از باند |
| Give way to aircraft on your right | حق تقدم را بده به هواپیمای سمت راست |
| Cross runway XX | مجاز به عبور از باند XX |
ب.۲. Takeoff / Departure
| اصطلاح | معنی |
| Line up and wait | ورود به باند و انتظار برای برخاست |
| Cleared for takeoff | مجوز برخاست صادر شد |
| Wind calm / wind 270 at 8 | اطلاعات باد باند هنگام برخاست |
ب.۳. Climb / Cruise
| اصطلاح | معنی |
| Climb and maintain FL350 | صعود کن و در سطح پروازی 350 باقی بمان |
| Proceed direct [waypoint] | مستقیماً به نقطه مورد نظر پرواز کن |
| Radar contact | موقعیت شما روی رادار شناسایی شد |
ب.۴. Descent / Approach
| اصطلاح | معنی |
| Descend and maintain 3000 feet | کاهش ارتفاع تا 3000 پا و حفظ آن |
| Cleared ILS runway 27 | مجوز اجرای تقرب ILS برای باند ۲۷ |
| Contact tower on 118.1 | تماس با برج روی فرکانس ۱۱۸.۱ |
ب.۵. Landing
| اصطلاح | معنی |
| Cleared to land runway XX | مجوز فرود صادر شد |
| Go around | عملیات فرود را متوقف کن و صعود کن |
| Exit runway when able | هرجا ممکن شد از باند خارج شو |
| Vacate left/right | خروج به سمت چپ/راست باند |
ب.۶. Missed Approach / Holding
| اصطلاح | معنی |
| Execute missed approach | اجرای تقرب ناموفق طبق چارت |
| Hold as published | الگوی نگه‌داری استاندارد چارت را اجرا کن |
| Expect further clearance at [time] | منتظر مجوز بعدی در ساعت مشخص |
ج) اصطلاحات اضطراری و کدهای ترانسپوندر
| کد / واژه | معنی |
| Mayday (x3) | اضطرار حیاتی – خطر جانی آنی |
| Pan-Pan (x3) | شرایط اضطراری غیرمرگبار |
| Squawk 7700 | اضطراری عمومی (Emergency) |
| Squawk 7600 | از دست دادن ارتباط رادیویی |
| Squawk 7500 | هواپیماربایی – بسیار حساس |
د) واژگان خاص شرایط غیرعادی و تراکم ترافیک
| اصطلاح | معنی |
| Unable | اجرای درخواست ممکن نیست |
| Expedite climb / descent / vacate | سریع‌تر انجام بده (صعود، نزول یا خروج) |
| Orbit left/right | چرخ دایره‌ای به چپ/راست برای فاصله گرفتن |
| Make 360 left/right | یک گردش کامل ۳۶۰ درجه برای مدیریت ترافیک |
| Maintain separation | فاصله ایمن را با دیگر ترافیک حفظ کن |
| Say intentions | برنامه بعدی‌ات را بگو (در موقعیت مبهم) |
| Continue approach | ادامه بده، اما مجوز فرود صادر نشده |
هـ) Phraseology در پرواز دیداری (VFR) و Circuit
| اصطلاح | معنی |
| Join left/right downwind runway XX | ورود به مسیر موازی باند از سمت چپ/راست |
| Report base/final | اعلام کن زمانی که در مسیر پایه/نهایی هستی |
| Touch and go | فرود و برخاست متوالی (تمرینی) |
| Full stop landing | فرود با توقف کامل روی زمین |
| Cleared low approach only | فقط عبور از روی باند، بدون فرود کامل |
و) آواشناسی حرفه‌ای ICAO (Phonetic Alphabet + Numbers)
حروف (برای نام‌گذاری هواپیما، نقاط، کدها):
Alpha – Bravo – Charlie – Delta – Echo – Foxtrot – Golf – Hotel – India – Juliett – Kilo – Lima – Mike – November – Oscar – Papa – Quebec – Romeo – Sierra – Tango – Uniform – Victor – Whiskey – X-ray – Yankee – Zulu
اعداد (با تلفظ خاص):
- 3 → Tree
- 4 → Fower
- 5 → Fife
- 9 → Niner
- 0 → Zero
ارتباط رادیویی مؤثر، کلید ایمنی در پرواز است. در آموزش‌های حرفه‌ای آموزشگاه خلبانی پرسان، این واژگان نه‌فقط به‌عنوان لیست حفظی، بلکه در قالب تمرین عملی، مکالمه در شرایط واقعی، شبیه‌ساز اضطراری، و تحلیل موقعیت‌های پروازی به دانشجویان آموزش داده می‌شود.
تسلط شما بر Radiotelephony، نه فقط مهارت زبانی، بلکه توانایی تصمیم‌گیری، درک موقعیت، و اجرای سریع دستورات حیاتی در کابین پروازی را شکل می‌دهد.